Wielka Mapa Szkocji gen. Maczka

nowszy wpis o Wielkiej Polskiej Mapie Szkocji znajdziesz tutaj

Polak Potrafi…

Prawie 40 lat temu, trzech Polaków w kilka miesięcy zbudowało Największą na Świecie Mapę Plastyczną, mapę przedstawiającą całą Szkocję w skali 1:10 000
Niestety, po latach o mapie tej zapomniano…

tak ma wyglądać Mapa po renowacji w 2016 roku … zdjęcie za www.mapascotland.org

Do tej pory zaszczytne miano Największej na Świecie przypisywano mapie Kolumbii Brytyjskiej w Victorias Historic Crystal Garden w Kanadzie,
– tak, przyznaje, jest imponująca ale… no cóż Polak Potrafi ;-)

No dobrze ale po kolei, co to jest ta Mapa Scotland, Wielka Polska Mapa Szkocji czy „Great Polish Map of Scotland” ?

Konstrukcja ta jest zrealizowanym, choć teraz zapomnianym, marzeniem jednego z żołnierzy gen. Maczka.

Niezwykłej wielkości (50×60 metrów – widoczna na zdjęci satelitarnym) i precyzji mapa znajduje się w Barony Castle – 25 km na południe od Edynburga.

Wyświetl większą mapę

Naszym pierwszym bohaterem jest Jan Tomasik.

Jan Tomasik – to jeden z tysięcy polskich uciekinierów po przegranej kampanii wrześniowej. Po dotarciu do Wielkiej Brytanii zaciąga się do 10 Brygady Kawalerii Pancernej (przekształconej potem w I Dywizję Pancerną) dowodzonej przez gen. Stanisława Maczka. Polski Korpus stacjonował w Szkocji, jego zadaniem była ochrona pasa wybrzeża pomiędzy Edynburgiem a Aberdeen przed spodziewanym lądowaniem wojsk niemieckich.

W sierpniu 1944 roku Dywizja Maczka ląduje w Normandii, następnie przez Belgię i Holandię dociera do Niemiec. Po zakończeniu wojny Jan Tomasik wraca do Edynburga i rozpoczyna swą karierę hotelarską. Najpierw pracuje w hotelach, by później stać się ich właścicielem… (w swych hotelach zatrudniał sporo kolegów z czasów wojennych, a także swego dowódcę – generała Maczka) Dorobił się całkiem sporego majątku. Po pewnym czasie kupił …. Barony Castle. Właściwie wbrew swej nazwie nie jest to zamek a XVI wieczny pałac wybudowany w stylu renesansowym, co samo w sobie jest unikatowe w Szkocji, gdzie większość pałaców budowano w stylu neogotyckim.

Ale dlaczego Jan Tomasik kupił ten pałac?

W 1940 roku Barony Castle stał się kwaterą główną 10 Brygady Kawalerii Pancernej w Szkocji. To tu dowództwo przygotowywało się do obrony Szkocji a później do ataku na Niemcy. Tu odbywały się „gry wojenne” I właśnie do celów operacyjnych i szkoleniowych, na dziedzińcu pałacu zbudowano dużą trójwymiarową mapę Szkocji. Były tam zaznaczone miasta, drogi, linie kolejowe i wszystkie ważne strategicznie punkty. Dzięki tej mapie oficerowie mogli lepiej zapoznać się z topografią Szkocji. Wtedy to Jan Tomasik zobaczył tę mapę i wtedy też po raz pierwszy powstało marzenie o zbudowaniu o wiele bardziej precyzyjnej i trwałej mapy.

Na początku lat 70-tych powstaje plan zbudowania mapy Szkocji w skali 1:10 000.

Cała Szkocja w miniaturze… góry, doliny, rzeki i … morze wokoło – bo całość zdecydowano zbudować w czymś w rodzaju basenu.

Dzięki temu „Szkocja” będzie otoczona prawdziwą wodą, a zwiedzający będą mogli obchodzić tę olbrzymią ( 50 na 60 metrów ) mapę dookoła i przyglądać się jej z wysokości 1,5 metra.

I tu pojawiają się nasi kolejni bohaterowie – Kazimierz Trafas i Roman Wolnik – kartografowie z Uniwersytetu Jagielońskiego

Większą część pracy koncepcyjnej zawdzięczamy Kazimierzowi Trafasowi – wtedy jeszcze magistrowi… ;-)

Przygotował on plany, obliczył proporcję i zaproponował by mapa miała skalę poziomą 1 do 10 000, lecz skalę pionową 5-krotnie przewyższoną.

Co to oznacza? No cóż przy skali 1:10 000 Ben Nevis (najwyższa góra Szkocji) miał by zaledwie 134 mm – tak więc cała mapa była by praktycznie płaska dla oglądającego ją człowieka ( pamiętajmy o wymiarach mapy – 50 x 60 m. ) dzięki przewyższeniu całość jest zdecydowanie bardziej … plastyczna ;-)

I tak w roku 1974 do Barony Castle przyjechali obaj – Kazimierz Trafas i Roman Wolnik. I rozpoczęto budowę… Prace ukończono w następnym roku ( kartografowie wykorzystali swe urlopy by zbudować tą mapę … takie czasy… ) 24 czerwca 1975 w imieniny Jana Tomasika, ukończono mapę.

O mapie w Polsce w tamtych czasach nic nie wiedziano – a przynajmniej nic oficjalnie – pamiętajmy że był to czas ” Europy za żelazną kurtyną”

W Szkocji również o niej nie mówiono.

Jan Tomasik zrobił to by spełnić swe marzenia, nie by mapę wpisano do Księgi Rekordów Guinnessa. I jak teraz się dowiedziałem, nie było żadnych oficjalnych planów, pozwoleń, odbiorów budowlanych… po prostu robota prywatna,

…ot taka sobie mapa w ogródku…

http://www.makers.org.uk/place/szkocjawszkocji

W pełni pomalowana, z prawdziwymi rzekami i jeziorami, z prawdziwym morzem wokoło … cóż to musiał być z piękny widok ….

Niestety, w kilka lat później Jan Tomasik podupadł na zdrowiu i sprzedał pałac. Mapa popadła w zapomnienie…

Nowy właściciel przekształcił pałac w luksusowy hotel, odremontował wnętrza i unowocześnił pokoje jednak mapa…. no cóż, rok po roku liście przysypywały to, co kiedyś było „Great Polish Map of Scotland”

Aż któregoś dnia pojawił się Keith Burns, który pod stertą gałęzi i liści dojrzał ukrytą historię …

Keith Burns jest jednym z założycieli – ‘Mapa Scotland- Restoration of the Great Polish Map of Scotland’ jest to grupa mająca na celu rekonstrukcję mapy, niestety do tej pory nie udało się jeszcze tego dokonać …. ale miejmy nadzieję… a najlepiej dołączmy się i wesprzyjmy tę inicjatywę ;-)

Zapraszam na Facebook gdzie możesz dołączyć się do Mapa Scotland

Aktualizacja na dzień 10 stycznia 2014 roku-

Cóż to był za rok dla tego projektu !!!

Sytuacja na dziś dla Mapy jest naprawdę pomyślna – ale od początku:

19 września 2012 roku na specjalnym posiedzeniu zebrał się Parlament Szkocki i dyskutowano na temat powiązań między Szkocją a Polską ( wpis na stronie Parlamentu Szkockiego ) – jednym z punktów dyskusji była Wielka Mapa Szkocji. Parlament obiecał wsparcie dla tego projektu.

Ponieważ w 2012 roku zmienił się właściciel zamku, bardzo ważną kwestią stało się zapewnienie odpowiedniej ochrony prawnej dla Mapy (uregulowanie tej sprawy jest również istotne ze względu na to że w momencie gdy fundacja odremontuje ten obiekt musi być do niego bezpośrednie i otwarte dla wszystkich dojście – a więc musi być na to pozwolenie i współpraca ze strony właściciela gruntów)

– Udało się to przeprowadzić i dziś Wielka Mapa Szkocji jest obiektem chronionym, umieszczonym na liście Historic Scotland

– Mapa została dopisana również do „Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Scotland”

– Nowy właściciel zamku okazał się bardzo przychylny projektowi i będzie go wspierał również finansowo – (Barony Castle Hotel)

– Stowarzyszenie Mapa Scotland otrzymało grant z Heritge Lottery Fund oraz od innych darczyńców.

– Powstała nowa strona internetowa – www.mapascotland.org

– Dodałem wpis na polskiej Wikipedii Wielka Polska Mapa Szkocji –

– rozpoczęły się prace porządkowe na terenie Mapy- czyszczenie, nowe ogrodzenie, a również próby z odtworzeniem sieci wodociągowej zasilającej „morze” i „rzeki” Mapy.

Myślę że jesteśmy coraz bliżej tego by powrócić z niepamięci to niezwykłe marzenie Jana Tomasika…

Na jednym ze spotkań Stowarzyszenia padło takie stwierdzenie – jak to możliwe że trzech Polaków w niecałe 4 miesiące zbudowali mapę, gdy zapytany teraz budowlaniec – ile czasu potrzebowałby na taką pracę odpowiada – 6 do 12 miesięcy dla jego 8 osobowej ekipy …. ;-)

No cóż …. Polak Potrafi…

zdjęcie zrobione przy pomocy drona – www.mapascotland.org

film grupy The Polish-Scottish Heritage – promujący Wielką Mapę Szkocji

The Great Polish Map of Scotland from Wee Dog Media on Vimeo.

film promujący z obrad Parlamentu Szkockiego

[youtube_sc url=”http://youtu.be/eMIpwWoAkEk”]

w tym filmiku jest kilka przekłamań – mapa została zbudowana od podstaw w 1975 roku, a „kamienna mapa wybudowana przez żołnierzy” o której się tu wspomina, powstała w trakcie wojny i po wojnie została rozebrana.

Ale widać mapę w całości więc warto obejrzeć, W drugiej minucie następuje „ciemność” na kilkanaście sekund – prawdopodobnie chciano tam pokazać zdjęcia oryginalnej mapy z czasów wojny.

[youtube_sc url=”http://youtu.be/mPELCAQ8Elg”]

kolejny filmik

[youtube_sc url=”http://youtu.be/nVWTbTkDlIo”]

a tak oto jak mapa wyglądała jeszcze w 2011 roku …